ΑΔΙΟΡΘΩΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ
Κύριε Πρόεδρε, θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Παπαδημητρίου για την εισαγωγική του ουσιαστικά ομιλία σε ένα τεράστιο θέμα και επιτρέψτε μου να καταθέσω μία πρόταση με αφορμή τη συζήτησή μας που σχετίζεται και με τη συνταγματική μας αναθεώρηση. Θέλω να αναφερθώ στα δύο μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την επιτροπή μας που το ένα μεγάλο θέμα είναι η κλιματική αλλαγή και το δεύτερο βεβαίως μεγάλο θέμα είναι η τεχνητή νοημοσύνη και οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις. Αγαπητοί συνάδελφοι, στο άρθρο 24 του Συντάγματος προβλέπεται η προστασία του περιβάλλοντος, η προστασία των δασών, η προστασία ενός βιώσιμου πολεοδομικού και χωροταξικού περιβάλλοντος, αυτά που λίγο πολύ τα γνωρίζουμε πια όλοι μας. Αυτό το οποίο δεν προβλέπεται είναι το πώς, ο πλανήτης, η Ευρώπη και η χώρα για την ακρίβεια θα αντιμετωπίσει την τεράστια παγκόσμια πρόκληση που είναι η κλιματική αλλαγή και η οποία πια είναι τόσο πολυπαραμετρική και τόσο όχι under porters, αλλά είναι πια μέσα στο σπίτι μας που θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει μία παρέμβαση του Εθνικού Κοινοβουλίου και στο άρθρο 24 του Συντάγματος ώστε να προβλέψουμε την ύπαρξη ειδικού νόμου για την αποτροπή των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, σε αυτό τον ειδικό νόμο να προβλέψουμε την προστασία της εθνικής βιοποικιλότητας. Το 2014 στο Υπουργείο Περιβάλλοντος δημοσιεύσαμε την πρώτη υπουργική απόφαση για την εθνική στρατηγική προστασίας της βιοποικιλότητας. Αυτή η πρώτη εθνική στρατηγική που περιλάμβανε άξονες μέτρα και ιεραρχήσεις θα πρέπει να θωρακιστεί νομικά και να βελτιωθεί ασφαλώς μπροστά στους τεράστιες κινδύνους που αντιμετωπίζει η πατρίδα μας αλλά και η Ευρώπη. Και επειδή πράγματι η Ευρώπη είναι επικεφαλής ουσιαστικά της παγκόσμιας προσπάθειας για τη καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, θεωρώ ότι εμείς μπορούμε και πρέπει ως αρμόδια επιτροπή του Εθνικού Κοινοβουλίου να βοηθήσουμε.
Έρχομαι τώρα στο αμέσως επόμενο άρθρο. Είναι το άρθρο 25. Το άρθρο 25 του Συντάγματός μας μιλάει για το κοινωνικό κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και είναι ένα πράγματι πλήρες άρθρο.
Δεν μπορούσε όμως τότε ο συνταγματικός νομοθέτης να προβλέψει τις τρομακτικές εξελίξεις που έχουν υπάρξει τα τελευταία 10 – 15 χρόνια ειδικά στα θέματα της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, της ψηφιακής προπαγάνδας, των fake news όλων αυτών που με ραγδαίο τρόπο επηρεάζουν την κοινωνική αλλά και προσωπική ζωή του καθενός από εμάς. Θεωρώ λοιπόν ότι στο άρθρο 25 του Συντάγματός μας θα πρέπει να λάβουμε πρόνοια για την αποτροπή των αρνητικών επιπτώσεων της δ’ βιομηχανικής επανάστασης. Διότι τις θετικές επιπτώσεις έτσι κι αλλιώς τις γνωρίζουμε όλοι, έτσι κι αλλιώς υπάρχουν, αναπτύσσονται και διανέμονται παγκόσμια με βάση τις επιλογές και των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών που έχουν και την αντίστοιχη ισχύ. Αυτό που δεν έχουμε είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η προστασία των κοινωνιών από την κακή χρήση αυτής της πανίσχυρης μηχανής που λέγεται δ’ βιομηχανική επανάσταση. Το παράδειγμα της Cambridge analytic η οποία ουσιαστικά καθοδήγησε με την αξιοποίηση και την μελέτη των ψηφιακών δεδομένων από το Facebook τις αμερικάνικες εκλογές είναι πιστεύω μόνο η κορφή του παγόβουνου. Τα πράγματα είναι τραγικά χειρότερα.
Τώρα ποια είναι η πρότασή μου, για να τη συγκεκριμενοποιήσω. Επαναλαμβάνω ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι μπροστά μας η τεχνολογική εξέλιξη ανοίγει τεράστιες προοπτικές βελτίωσης της ποιότητας ζωής του ανθρώπινου είδους και ανοίγει και τεράστιες δυνατότητες πρόσκτησης πληροφοριών που θα βελτιώσουν τις κοινωνίες έτσι ώστε να γίνουν σοφότερες και καλύτερες. Όμως με ενδιαφέρει νομικά να προστατεύσω επαναλαμβάνω από τα αρνητικά. Ποια είναι τα αρνητικά. Αρνητικό πρώτο. Ελάχιστες elite κατέχουν σε παγκόσμιο επίπεδο την πληροφορία και τους αλγορίθμους τους οποίους η πληροφορία αυτή χρησιμοποιείται σε πρακτικές εφαρμογές. Αυτό δε μπορεί να είναι κτήμα μόνο ελαχιστότατων ανθρώπων οι οποίοι προσπορίζονται απίστευτο πλούτο ακριβώς επειδή εκμεταλλεύονται την αδυναμία τόσο των κρατών όσο και των διεθνικών οργανισμών να προστατεύσουν τις κοινωνίες. Αναφέρομαι λοιπόν στο πρώτο αυτό θέμα στο γεγονός της αναγκαιότητας ενίσχυσης των πρωτοβουλιών που έχει ήδη αναλάβει με διστακτικό τρόπο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να επιταχυνθούν και να γίνουν πιο αποτελεσματικότητες ώστε οι τεχνολογικοί κολοσσοί οι οποίοι αποκτούν απίστευτο αριθμό δισεκατομμυρίων και τρισεκατομμυρίων δολαρίων και ευρώ, αλλά έχουν τις έδρες τους στους φορολογικούς παραδείσους να φορολογούνται με βάση ένα σύστημα δικαιοσύνης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με έναν οριζόντιο τρόπο. Έτσι ώστε οι πολίτες της κοινωνίας και τα κράτη σε όλες τις περιπτώσεις να έχουν και αυτά θετικές επιπτώσεις από την παραγωγή υπεραξίας και πλούτου από την δ΄ βιομηχανική επανάσταση.
Το επόμενο που θέλω να σημειώσω είναι ότι υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα με το πώς οι δημοκρατίες και όλοι εμείς εδώ που εκπροσωπούμε δια της εκλογής μας τους Έλληνες πολίτες πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τους πολίτες της κοινωνίας από ανήθικες εφαρμογές αλγορίθμων που δεν γνωρίζουμε τα κριτήρια υλοποίησής τους.
Επιτρέψτε μου, κύριε Πρόεδρε, να υπενθυμίσω σε όλους μας το γνωστό δίλημμα του τρόλεϊ, που είναι ένα κλασικό πρόβλημα ηθικού διλήμματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχεις ένα τρόλεϊ, το οποίο, έτσι όπως πηγαίνει, πρόκειται τα επόμενα λεπτά να πατήσει οκτώ ανθρώπους. Εσύ είσαι μπροστά στη διασταύρωση και έχεις το κλειδί για να αλλάξεις την πορεία του τρόλεϊ και να πάρεις την παρακαμπτήρια οδό, στην οποία, όμως, υπάρχουν δύο άνθρωποι αντί για οκτώ. Τι επιλέγεις; Τι επιλέγει ο αλγόριθμος της Τεχνητής Νοημοσύνης αύριο; Να μην πάρει καμία πρωτοβουλία και να αφήσει το τρόλεϊ να σκοτώσει οκτώ ανθρώπους ή να παρέμβει να του αλλάξει την κατεύθυνση και να σκοτώσει δύο ανθρώπους;
Επειδή, προφανώς, κανένας άνθρωπος και καμία κοινωνία δεν μπορεί να δώσει εύκολες απαντήσεις σε τέτοια τεράστια βαθιά ηθικά και βαθιά ανθρώπινα προβλήματα, θεωρώ ότι οι εμείς ως Εθνικό Κοινοβούλιο της Ελληνικής Δημοκρατίας, μπορούμε και πρέπει αυτό που κάνουμε σήμερα που είναι ένα πρώτο βήμα, να το επεκτείνουμε και να το βελτιώσουμε.
Κατά τεκμήριο, είμαστε οι άνθρωποι, που πριν από μας κάποιοι άλλοι Έλληνες «γέννησαν» την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Δεν είναι μόνο η Φιλοσοφία και το Θέατρο. Είναι το σύνολο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας που διαμορφώνει ηθικούς κανόνες και αξίες με αρχές που είναι απαραίτητες πια, πολύ πιο απαραίτητες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή σήμερα. Είναι απαραίτητες να υπάρχουν ως κατευθύνσεις από τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια σε αυτούς που κλεισμένοι σε εργαστήρια κατασκευάζουν αλγόριθμους.
Η δεύτερη παρατήρησή μου είναι ότι και στο άρθρο 25 του Ελληνικού Συντάγματος, ενόψει της Αναθεώρησης που έχουμε μπροστά μας, πρέπει να λάβουμε πρόνοια, ώστε πρώτον, να προστατέψουμε τα ατομικά δικαιώματα από παραχάραξη και κατάχρηση, όχι πια των πλούσιων και του μεγάλου κεφαλαίου -που έτσι κι’ αλλιώς πάντα θα υπάρχει- αλλά από την κατάχρηση αυτών που κατέχουν ή παράγουν πληροφορίες και αλγόριθμους.
Δεύτερον, να φροντίσουμε, ώστε να στηρίξουμε μία προσπάθεια δίκαιης κατανομής σε επίπεδο ελληνικής κοινωνίας, αλλά και σε επίπεδο όλων των κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο δίκαιης κατανομής της υπεραξίας και του πλούτου που παράγει η Τεχνητή Νοημοσύνη, το 3D printing, τα robotics, κ.λπ..
Τέλος, να διασφαλίσουμε, σε όσο βαθμό είναι δυνατό, και εδώ υπάρχει και ευρωπαϊκή και αμερικανική εμπειρία, τη Δημοκρατία μας από παρεμβάσεις, οι οποίες, στην πραγματικότητα, κατευθύνουν τη λαϊκή βούληση ή τις όποιες επιλογές με βάση συγκεκριμένες κατευθύνσεις που δίνουν άνθρωποι οι οποίοι είναι κρυμμένοι στα σκοτάδια.
Για να ολοκληρώσω την τοποθέτησή μου, θεωρώ ότι με αφορμή τη σημερινή συζήτηση και σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε, που πήρατε αυτή την πρωτοβουλία να έχουμε αυτό το θέμα συζήτησης, θα πρέπει να συνδυάσουμε αυτά τα οποία, πολύ σωστά, συζητούμε με απόλυτη ωριμότητα και υπευθυνότητα στην Επιτροπή, μαζί με τα ζητήματα της Συνταγματικής Αναθεώρησης, ώστε τα άρθρα 24 και 25 του Ελληνικού Συντάγματος να είναι τα πιο πρωτοποριακά σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού για πρώτη φορά, θα καταγράφεται παρέμβαση σε Καταστατικό Χάρτη δημοκρατικού κράτους, πρώτον, η ύπαρξη νομοθεσίας αποτροπής των αρνητικών επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής.
Δεύτερον, στο άρθρο 25, η ύπαρξη νομοθεσίας αποτροπής των αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και τεχνολογικών επιπτώσεων των νέων εξελίξεων στις ανθρώπινες κοινωνίες τους ανθρώπους.
