(Το κείμενο στηρίζεται σε ομιλία στην κοινή εκδήλωση για το Στεγαστικό, των ETERON, Friedrich Ebert, FEPS και InSocial, Δεκέμβριος 2024)
Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Η στέγαση στην Ελλάδα, αλλά και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες κινδυνεύει να γίνει από δικαίωμα, προνόμιο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η στέγαση έχει μετατραπεί σε επενδυτικό προϊόν, βάζοντας το κέρδος πάνω από την κοινωνική ανάγκη.
Ιδιαίτερα για τους νέους, η κατάσταση είναι απελπιστική.
Για χρόνια, ενώ το πρόβλημα διογκωνόταν, κάναμε ότι δεν βλέπουμε.
Το ποσοστό των συμπολιτών μας που δεν μπορούσαν να θερμάνουν επαρκώς το σπίτι τους, αυξήθηκε από 17,9% το 2019 σε 19,2% το 2023 (Eurostat). Ταυτόχρονα, στο τέλος του έτους «σβήνουν» οι λιγνιτικές Μονάδες Μελίτης και Μεγαλόπολης, χωρίς κανείς να γνωρίζει το βαθμό υλοποίησης του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη.
Η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας απαιτεί συνδυασμό μέτρων που περιλαμβάνουν αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, βελτίωση της εξοικονόμησης ενέργειας στις κατοικίες και μείωση των τιμών ενέργειας.
Δυστυχώς, συνεχίζουμε να βαδίζουμε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το 2022 το μέσο πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 3,4% και το 18,4% του πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας, σε μια χρονιά ρεκόρ για τα κέρδη των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθήνας (10,3 δις).
Στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, η κατάσταση παραμένει αδιανόητα συγκεχυμένη. Στο σχέδιο ΕΣΕΚ, η κυβέρνηση προβλέπει 68.000 ετήσιες ανακαινίσεις (2025-2030), ενώ μέχρι σήμερα κινείται με λιγότερες από τις μισές (28.850 ετησίως) και ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαντά σε σχετική ερώτησή μου ότι μέχρι το 2027 θα ανακαινίζονται μόνο 12.270 κατοικίες ετησίως!
Η Βιομηχανία Χάλυβα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την Πράσινη Μετάβαση. H Ευρωπαϊκή Βιομηχανία Χάλυβα με ετήσιο κύκλο εργασιών 191 δισεκατομμύρια ευρώ, με 2,6 εκατομμύρια άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, 500 παραγωγικές μονάδες σε 22 Κράτη Μέλη και συνολική συνεισφορά 152 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ), αποτελεί τον πυλώνα για την ανάπτυξη βιώσιμων τεχνολογιών. Ο Χάλυβας είναι απαραίτητος για την κατασκευή υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά συστήματα, αλλά και για τη βιομηχανία, την αυτοκινητοβιομηχανία, τον κατασκευαστικό τομέα, την άμυνα, αλλά και τον εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, απαραίτητο για την πράσινη μετάβαση. Η σημασία του κλάδου αναδείχθηκε πρόσφατα, μέσα από σχετική συζήτηση στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Οι ευρωπαίοι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες τονίσαμε την ανάγκη λήψης μέτρων στήριξης του κλάδου, στη δύσκολη πορεία του προς την Πράσινη Μετάβαση.
Οι αεροπορικές δυνάμεις διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στην προστασία των ενεργειακών υποδομών, με λήψη συγκεκριμένων μέτρων, όπως η ενισχυμένη επιτήρηση, η ταχεία αντίδραση, οι κοινές (διακλαδικές) επιχειρήσεις, η διεθνής συνεργασία.
Στην Ενεργειακή Ασφάλεια, πηγές ενέργειας, υποδομές, στρατηγικά αποθέματα, σχέδια έκτακτης ανάγκης, κ.α. παίζουν κεντρικό ρόλο στην προστασία από κακόβουλες ενέργειες και πολεμικές επιθέσεις. Η Ενεργειακή Ασφάλεια αποτελεί στρατηγικό στόχο του ΝΑΤΟ, της Ε.Ε. και των Κρατών – Μελών.
Στην Ουκρανία, από επιθέσεις με πυραύλους και κατευθυνόμενα αεροσκάφη, έχει καταστραφεί το 80% των θερμικών και το 35% των υδροηλεκτρικών μονάδων, τα διυλιστήρια και μεγάλο μέρος των ενεργειακών δικτύων.
Οι συνολικές πληρωμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα απο 90 δισ. ευρώ/ετησίως πριν την κρίση, μειώθηκαν φέτος στα 24 δισ./ετησίως. Αντίθετα, στη διάρκεια της κρίσης, παρά τη μείωση των ποσοτήτων, λόγω εκτόξευσης των τιμών, έφτασαν τα 120 δισ. ευρώ ετησίως!
Πάντως, στη διάρκεια της κρίσης η Ε.Ε. πέτυχε πολύ θετικά αποτελέσματα. Τα Ανανεώσιμα παράγουν πλέον το 50% του ηλεκτρισμού, το ρωσικό φυσικό αέριο από 45% μειώθηκε σε 18% ενώ ταυτόχρονα επιτεύχθηκε ο στόχος για τα φετινά χειμερινά αποθέματα αερίου στο 90%.
Κλιματική κρίση, εύθραυστο γεωπολιτικό περιβάλλον, πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, ενεργειακή ανασφάλεια, επισιτιστική κρίση και λειψυδρία, ευρωπαϊκή ανυπαρξία αμυντικού σχεδιασμού, επερχόμενες αμερικανικές εκλογές, είναι μερικές από τις σημερινές συνθήκες που ανατρέπουν όλα όσα ξέραμε από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα.
Η Ε.Ε. πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα είναι ασφαλείς σε μια περίοδο συνεχών κρίσεων. Ένα νέο σχέδιο για βιώσιμη ευημερία και ανταγωνιστικότητα, το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο καταπολέμησης της φτώχειας, η δίκαιη φορολόγηση των υπερ-πλουσίων, η ελάχιστη φορολογία κερδών σε επίπεδο Ε.Ε., ο χειρισμός του μεταναστευτικού, η προστασία των συστημάτων υγείας και των δικαιωμάτων των γυναικών, αποτελούν μεγάλα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ένωση.
Η αναγκαιότητα αυτή εκφράστηκε με σαφήνεια στις προτεραιότητες που αναδείξαμε ως Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι προτεραιότητες αυτές, στη διαμόρφωση των οποίων είχα την τιμή να συμβάλω ως Αντιπρόεδρος του Κόμματος, αποτέλεσαν και τη βάση διαπραγμάτευσης με την επανεκλεγείσα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό μέρος τους να περιλαμβάνεται στις προγραμματικές δεσμεύσεις της Προέδρου για την επόμενη πενταετία.
Συγκεκριμένα:
Την περασμένη Δευτέρα στις Βρυξέλλες, ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις των αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων, για τη νέα ηγεσία των Ευρωπαϊκών θεσμών. Στις διαπραγματεύσεις αυτές, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες προσήλθαν με μία ξεκάθαρη κόκκινη γραμμή: καμία συνεργασία με την ακροδεξιά.
Αν και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία, είχε αφήσει ανοιχτό το παράθυρο συνεργασίας με κόμματα όπως οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές, η προοπτική αυτή φάνηκε να υποχωρεί, τουλάχιστον προς το παρόν. Βοήθησε το γεγονός ,ότι παρά τις προεκλογικές Κασσάνδρες, η ακροδεξιά δεν κατάφερε το στόχο της να είναι η δεύτερη δύναμη του νέου Ευρωκοινοβουλίου. Αντιθέτως, παρά τις απώλειες των Φιλελευθέρων, η καλύτερη από το αναμενόμενο επίδοση των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, στήριξε ισχυρά την πλειοψηφία των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της προηγούμενης πενταετίας.
Παλαιότερα Νέα
Βιβλία Γιάννη Μανιάτη
